Rzepka zlokalizowana jest w obrębie ścięgna mięśnia czworogłowego, a jej obecność wpływa na większą wydolność tego mięśnia jako prostownika kolana.
Mechanizm złamania
Złamania rzepki powstają zwykle w wyniku bezpośredniego urazu, np. podczas upadku na twarde podłoże. Takie złamania zwykle występują dopiero u nastolatków, kiedy rzepka jest już mocno uwapniona oraz u dorosłych. Praktycznie nie zdarzają się u młodszych dzieci.
U dzieci mogą też powstawać złamania rzepki z urazu pośredniego. Opisywane są dwa rodzaje tego typu złamań.
Po pierwsze, powstające w wyniku powtarzającego się urazu, tak zwane złamania przeciążeniowe. Obejmują one zwykle dolną część rzepki. Po drugie, powstające w wyniku silnego urazu pośredniego, zwykle pojedynczego silnego skurczu mięśnia czworogłowego uda. W takim mechanizmie zwykle dochodzi do złamania dolnego fragmentu rzepki.
Istnieje jeszcze jeden specyficzny mechanizm i typ złamania rzepki, a dokładnie jej fragmentu. Wiąże się ono ze zwichnięciem urazowym rzepki.
Podział złamań
Złamania rzepki dzielą się generalnie w zależności od miejsca złamania, rodzaju mechanizmu i przemieszczenia. A zatem występują złamania górnej lub dolnej części rzepki oraz bocznego lub przyśrodkowego brzegu. Mamy do czynienia ze złamaniem z urazu bezpośredniego lub pośredniego. Występować mogą oczywiście złamania zamknięte, ale też rzadko otwarte.
Ryc. Budowa stawu kolanowego
Rozpoznanie
Na złamanie rzepki może wskazywać uraz kolana i bolesność rzepki. Poza bolesnością uciskową rzepki, pojawia się obrzęk ponad nią. Zwykle powstaje krwiak wewnątrzstawowy – złamanie struktury kostnej powoduje krwawienie do stawu kolanowego, które powstaje bezpośrednio po złamaniu. Czasem pacjent nie jest w stanie wyprostować czynnie kolana, ze względu na uszkodzenie aparatu wyprostnego kolana.
W przypadku urazu kolana, oprócz zebrania wywiadu i badania, konieczne jest wykonanie zdjęcia radiologicznego kolana. Cennym badaniem jest też ultrasonografia, która może wykazać złamanie samej rzepki, uwidocznić drobny fragment złamanej części stawowej oraz uszkodzenia więzadłowe.
W razie wątpliwości diagnostycznych wykonuje się badanie za pomocą tomografii komputerowej dobrze obrazujące staw kolanowy, a dodatkowa rekonstrukcja 3D umożliwia bardzo dobry wgląd w te struktury.
Leczenie
Leczenie złamań rzepki nieprzemieszczonych polega na założeniu opatrunku gipsowego przy wyprostowanym kolanie.
Złamania przemieszczone i wieloodłamowe wymagają leczenia operacyjnego.